Sztuka jak powietrze

     Gdy tylko pojawiają się oznaki kryzysu, najpierw traci na tym kultura. Decydenci uważają powszechnie, że to zbyteczny wydatek z budżetu. Nic dziwnego, że tak samo uważa spora część społeczeństwa. Znam ludzi, którzy twierdzą, że książki są za drogie, ale od lat nie kupili żadnej, ładując pieniądze w telefoniczne, elektroniczne gadżety, w papierosy, które wciąz drożeją, w inne używki, w mało ambitne wakacje w Egipcie, gdzie zresztą ostatnią atrakcją są chyba uliczne zamieszki. Mamy nieczytających rodaków,  ludzi biznesu, którzy nie widzieli teatru, filharmonii, tym bardziej opery. Ludzi pełniących funkcje publiczne, decydujących o życiu przeciętnego obywatela, którzy nie widzą nic zdrożnego w obnoszeniu się ignorancją w sferze jakiejkolwiek sztuki. A tłumek im przyklaskuje, podziwia ich i na nich głosuje.

    Przedwczoraj setną rocznicę urodzin pobchodził Prof. Jan Ekier, pianista, kompozytor, wieloletni członek jury Konkursu Chopinowskiego, trzykrotny przewodniczący jury, sam laureat tegoż konkursu w roku 1937. Człowiek, który przezył wiele i ma naprawdę cos do powiedzenia, w przeciwieństwie do tych współczesnych zjadaczy chleba na stanowiskach. Pouczające byłoby wysłuchanie przez nich wspomnień Profesora, które emitowała Dwójka PR w dzień urodzin jubilata. 

    Ale najważniejsze, co powiedział, to wspomnienia z czasów wojny i Powstania Warszawskiego. Otóż podczas okupacji on i inni muzycy organizowali koncerty w prywatnych domach, w umówionych miejscach, oczywiście nielegalnie. Niemcy przede wszystkim zakazali grać Chopina. Nawet podczas Powstania Warszawskiego, kiedy właściwie po ludzku rzecz biorąc, najpierw trzeba było myśleć o wymknięciu się śmierci, takie koncerty nadal się odbywały. Ludzie chcieli na nie przychodzić, chcieli słuchać muzyki, odczuwali taką potrzebę.

       Kiedyś, jak wspomina Profesor, szedł z kolegą na umówiony koncert i nie mogli znaleźć adresu. Okazało się, że dom, w którym mieli grać, już nie istniał. Został zbombardowany. Innym razem, mając pół godziny oddechu między niemieckimi bombardowaniami, Ekier zaczął gdzieś na piętrze grać dla samego siebie, po prostu w samotności. Grał wielkich klasycznych kompozytorów i popularne melodie. I tak prawie pół godziny, a wiedząc, że za chwilę rozpocznie się znowu ostrzał, wyjrzał przez okno. I zobaczył, że na ulicy pod oknem stoi tłumek mieszkańców słuchających tego nieoczekiwanego koncertu. Nikt mu nie przeszkodził, nikt nie przemówił. Po prostu stali i słuchali. A to byli ludzie każdego dnia narażeni na śmierć, stojący na ulicy, na której toczyły się tego dnia ostre walki. A jednak słuchali muzyki. Ekier powiedział, żeby sie rozeszli, bo zaraz rozpocznie się ostrzał i tak skońćzył się ten wojenny koncert.

      Ta opowieść jest dla tych wszystkich, którzy uważają, że sztuka to zbyteczna fanaberia, zachcianka, która powinna ustąpić priorytetom ekonomicznym. To odpowiedź dla tych wszystkich, którzy uważają, że jeśli sztuka, jakiejkolwiek dziedziny, nie da się przeliczyć na zysk finansowy, nie zasługuje na uwagę. To odpowiedź dla tych wszystkich, którzy marginalizują kulturę, jako zbędny balast dla budżetu czy to państwowego, czy rodzinnego i osobistego. Odpowiedź dla tych wszystkich, kórzy uważają, że bez muzyki można żyć. 

    

     Nie każdy musi pasjonować się muzyką klasyczną akurat, ale nie ma prawdziwie kulturalnego człowieka, człowieka z klasą, który nie ma w ogóle kontaktu ze sztuką. Niech to będzie malarstwo, niech będzie wielka polska i światowa proza czy poezja. A`propos, zmarł Seamus Heaney, laureat Literackiej Nagrody Nobla z 1995 roku. Sztuka jest jak powietrze, koniecznie do życia potrzebna. Tamci ludzie w czasie wojny i Powstania Warszawskiego świadczą o tym dobitniej niż wszelkie teoretyczne na ten temat rozważania.