Czekanie na ślepą noc

       Urszula Kozioł, poetka pochodząca spod Biłgoraja (ur. w Rakówce), tomikiem "Klangor" z 2014 r. potwierdza, że należy do najwybitniejszych polskich twórców.  Każda jej nowa książka, od "Rytmu korzeni", przez "Żalnik", "Supliki",  "Przelotem" po "Klangor" zachwyca odkrywaniem nowych sposobów tworzenia w materii poetyckiego słowa. Siegając po nie czytelnik mimowolnie zadaje sobie pytanie co nowego poetka ma do zaproponowania i jakie odkryje przed nami tajemnice świata. Mimo bowiem, że "Klangor" jest bardzo osobistym, wręcz intymnym pożegnaniem ze zmarłym w 2010 r. mężem autorki, Feliksem Przybylakiem, germanistą i tłumaczem literatury niemieckojęzycznej, zakres egzystencjalnego doświadczenia wyłaniający się z wierszy ma wymiar uniwersalny. Tym bardziej jest to poezja przejmująca i poruszająca emocje.

       Urszula Kozioł także tutaj, jak w tomach poprzednich, zestawia wiersze bardzo krótkie, lakoniczne,  zaledwie trzywersowe, z dłuższymi poematami,  jak tytułowy "Klangor" będący osobistym lamentem, żalem, poetyckim zapisem bolesnej żałoby po stracie ukochanego. Dotykanie bólu, jego uporczywość i totalność przewija się w całym zbiorze na różne sposoby, a poetka niejako obraca nim kamieniem w żarnach, w których człowieczy los rozciera się na pył. Ktokolwiek przeżył stratę, a przecież nie ma człowieka, którego to doświadczenie by ominęło, znajdzie w tych wierszach swój ból, swoją "ślepą noc/ w martwym pokoju".  W wierszu "Lament" - zastanawiająca zbieżność z tytułem wiersza Tadeusza Różewicza, który również dał przejmujące świadectwo pożegnania, a właściwie długiego i bolesnego procesu żegnania w tomie "Matka odchodzi" - pojawia się motyw kamienia wpisywanego w szereg konotacji językowych, frazeologizmów, których sens odsłania się dopiero w tragicznej chwili doświadczenia śmierci; "słowa zamieniają się w kamień", "wargi skamieniały", "skamieniała w sercu rana".  Przed przerażającym procesem kamienienia rzeczywistości, obejmującym nawet niebo i cały świat, który niemal "zimnym głazem gniecie",  bohaterka wiersza rozpaczliwie chce uchronić jedną jedyną wartość - cień ukochanego. "Zabierz łzy i pamięć/ lecz nie zmieniaj cienia w kamień" brzmi jak zaklęcie. Ostatnia strofa zbudowana w czterowiersz - wyjątkowa na tle długich strofoid o nieregularnej liczbie wersów - frazeologią znowuż czy przypadkową? - przypomina pierwszą zwrotkę Kazimierza Wierzyńskiego "ktokolwiek jesteś bez ojczyzny". Poeta zaprasza do wspólnotowego odczuwania bezdomności po utracie ojczyzny, Kozioł natomiast odwołuje się do wspólnoty doświadczenia samotności i utraty kogoś kochanego:

ten kto samotnie gdzieś płacze

niech przyjdzie zapłakać ze mną

ten który kogoś utracił

niech płacze także nade mną

      Drugim, obok pożegnania z ukochanym mężem, wątkiem zbioru "Klangor" jest przygotowywanie się do własnego odejścia, żegnanie się ze światem i życiem. "Nieodwołalnie/ zbliżam się do nic/ w niczym", a "pamięć rzednie i rozpływa się". Mimo dojmującej nieobecności - ukochanego, dawnych marzeń o wielkiej poezji, "utraconych światów" - poezja Urszuli Kozioł nie jest pesymistyczna ani nihilistyczna. Przeciwnie, można z niej wyczytać radość istnienia i pogodzenie się nieuchronnym biegiem natury, stoicką, a  może prędzej buddyjską przenikliwość w dostrzeganiu istoty rzeczy:

animulko

babulko

bidulko

już rozchodzą się nasze drogi

ty na niebie zakwitniesz chmurką

ja się stanę pluskiem wody

     "Klangor" był nominowany w 2015 roku do Nagrody Nike. Doprawdy nie wiem, dlaczego jej nie zdobył. Ten tomik jest warty każdej nagrody w dziedzinie literatury i poezji, jakie istnieją.

Urszula Kozioł: Klangor. Wydawnictwo Literackie 2014.