Z płomieni czeluści będę cię ścigać...

     Odkąd Wergiliusz napełnił serce Dydony najpierw wielką miłością, a potem nienawiścią i rozpaczą, która doprowadziła do samobójstwa, jej lament ściga nie tylko wiarołomnego Eneasza, ale i każdego, kto czytał jej historię. W porównaniu z cyklonem emocji targającym Dydoną wykalkulowane, chłodne słowa pożegnania Eneasza pozbawiają go niemal ludzkich cech, na podobieństwo Kaukazu z twardej skały.

Nie można uwierzyć, że ktokolwiek z czujących byłby w stanie oprzeć się słowom:

O marną chwilę błagam, aż spocznie me łono,

Aż los mnie mój nauczy cierpieć – zwyciężoną.

                                         (Eneida)

     Ale bogowie są głusi na lament Dydony, tak samo Eneasz, który przecież jest synem bogini. Co z tego, że twardy los uczynił go mężem walecznym, tkliwym i pełnym poświęcenia synem kulawego ojca Anchizesa, litościwym nawet dla greckiego wroga Troi, Achamenidesa, którego zabiera na swój statek ratując przed niechybną śmiercią, jaka czekałaby go w krainie Cyklopów? Co z tego, że pobożność i posłuszeństwo wyrokom Przeznaczenia uodporniły go na klęski, skoro nie nauczył się kochać kobiety? Jej przekleństwo będzie go ścigać po najdalsze czasy, rujnując nowe państwo, sprowadzając wojny, mszcząc się za sponiewierane uczucie:

Niech ludów nie kojarzy miłość ni przymierze,

A kiedyś niech powstanie mściciel z naszych kości,

Co z ogniem do Dardanów i mieczem zagości,

Dziś, jutro, skoro tylko w ramieniu sił stanie!

Brzeg brzegowi, przystaniom wrogimi przystanie

Niech będą! Miecze mieczom! Niech wnuki w bój staną!

                                                          (Eneida)

     Wykrzyczane w rozpaczy Fatum wciąż brzmi w naszych uszach, wciąż nas – współczesnych – z głębokości dosięga jak miecz Archanioła wskazujący drogę w jedną tylko stronę: na wschód od Edenu. Klątwa jest nieodwracalna, musi się wypełnić do końca.

Płacz, matko, kochanko, przebacz,

bo nie anioł, nie anioł prowadzi.

Wy te same drżące u nieba,

wy te same róże sadzić jak głos

na grobach przyjdziecie i dłonią

odgarniecie wspomnienia i liście, jak włos

siwiejący na płytach płaskich.

                           (K.K.Baczyński)   

     Są chwile na pozór szczęśliwe, kiedy się zapomina, że mieszkamy na gruzach upadłych cywilizacji, domy budujemy na cmentarzach, oddychamy powietrzem, w którym wciąż słychać krzyk śmierci i lament sprzeciwu na okrutny los. Od czasu do czasu głos Dydony dociera wyraźniej, przebijając się przez zgiełk ulicy, niestrudzenie żądając należnego jej miejsca w naszej pamięci. 

When I am laid in earth,

may my wrongs create

no trouble in thy breast.

Remember me,

but ah! forget my fate.

(Dido`s lament)

     Podobnie jak trojańskie bitwy, które w kształt zaklęła rozgłośna sława. B y ł a Troja, lecz sunt lacrimae rerum wciąż materią sztuki, jak w „Trojanach” Berlioza, których premierę właśnie przygotowała (11 stycznia) Opera Narodowa. I porzucona królowa znowu przeklnie Eneasza.

     Kiedy płacze Dydona, płaczemy razem z nią; kiedy rozpacza, my jej towarzyszymy; kiedy przeklina – razem z nią zstępujemy do piekła.

(…) Z płomieni cię będę czeluści

Ścigać, gdy dusza zimne twe ciało opuści,

Jak cień zgonię cię wszędy, kara nieprzewlekła

Dojdzieć, zdrajco! – Wieść o niej usłyszę z dna piekła!

                              (Eneida)